Ik houd van fotografie die gaat over mensen. En ik houd van fotografie die het medium zelf bevraagt. Die bijvoorbeeld de vraag stelt: wat betekent bewegend beeld voor fotografie? Of: wat is de invloed van Artificiële Intelligentie?
Daarom was ik blij verrast toen ik tijdens mijn vakantie een expositie zag van Tan Chui Mui, op het fotografiefestival in Arles. In haar presentatie Just Because You Pressed the Shutter? komen beide samen. Mensen spelen een rol. En vragen over fotografie. Zoals deze: Is een foto wel van de fotograaf alleen omdat die op het knopje drukte? Datgene wat op de foto staat bestond immers al en het fototoestel is ook al niet door de maker gemaakt.
In het werk van Mui speelt Artificiële Intelligentie een belangrijke rol. Zij liet AI beelden creëren van haar geboorte-eiland in Taiwan, waar ze door reisrestricties niet kan komen. AI maakte beelden van een fictieve plaats, die lijkt op waar ze vandaan komt. Door mijn hoofd schoot de vraag: kun je heimwee hebben naar een plek die niet bestaat?
In de serie Arles laat ze algoritmes een toren samenstellen, die doet denken aan Luma, het onlangs geopende markante museum ontworpen door Frank Gehry. De torens die Mui met behulp van AI laat zien zijn fantasie-gebouwen waar mensen voor poseren zoals toeristen dat doen. Eventjes dacht ik Luma te zien, en pas later zag ik hoe ik voor de gek werd gehouden.
Het werk van Mui dat me het meest raakt, is een film van haar dagelijks leven, The Emotion Machine. Je ziet haar bijvoorbeeld voor het raam de was ophangen, terwijl haar zoontje koppeltjeduikelt in de bank. ‘Als AI een film maakt’, stelt Mui, ‘hoe meesterlijk ook, dan heeft deze geen betekenis op zich. Wat geeft beeld betekenis? Als ik over 20 jaar naar deze film kijk zal ze nog steeds emoties oproepen.’ Het zijn vragen waar ik graag over nadenk.
Het nu eens serieuze dan weer speelse werk van deze filmer/fotograaf voedt intussen mijn idee dat Artificiële Intelligentie een verrijking is voor de fotografie. Maar al te vaak wordt beweert dat AI de fotografie bedreigt of zelfs het einde ervan inluidt.
Zoals eerder van fotoshop werd gevreesd dat het een eind zou maken aan de fotografie. Of dat film het einde van fotografie zou betekenen of televisie weer van film. Allemaal niet gebeurd. Het bestaat naast elkaar en ze profiteren van elkaar!
Als je ChatGPT vraagt wat de invloed is van AI op de toekomst van fotografie komt er dit uit: ‘While AI has made photography more accessible and versatile, it’s worth noting that the creative vision and perspective of a human photographer remain invaluable and irreplaceable. The use of AI in photography is a tool, not a substitute for human creativity and intuition.’
Kortom, we moeten net als Tan Chui Mui Artificiële Intelligentie niet vrezen maar omarmen. Het echte leven gaat het sowieso niet vervangen. Al is het maar omdat Artificiële Intelligentie niet zo elegant de was kan ophangen.
Nederlands 
English (UK)