10:30 – 11:00 uur
Inloop en registratie
11:00 – 11:10 uur
© Vincent Mentzel
Opening door Birgit Donker, directeur Nederlands Fotomuseum.
Birgit Donker is sinds november 2018 directeur van het Nederlands
Fotomuseum in Rotterdam. Van 2012 tot 2018 was zij directeur van het Mondriaan Fonds, het publieke fonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed. Van 1991 tot 2012 was zij werkzaam bij NRC Handelsblad, waar zij werkte als kunstverslaggever, correspondent en eerste vrouwelijke hoofdredacteur van een landelijk dagblad.
11:15 – 11:25 uur
©Afsaneh Ghafarian Rabe’I
‘De gaten in ons archief en wie ze (niet) vult’ Çiğdem Yüksel, beeldend kunstenaar en fotograaf
Çiğdem richt zich op de invloed van fotografie op ons collectieve geheugen. Haar creatieve proces leidt tot een diverse reeks resultaten, van foto- en videowerken tot interactieve installaties, podcasts, textielwerken en publicaties. In 2025 won ze de Zilveren Camera Storytelling prijs voor haar fotoboek en tentoonstelling Je moest eens weten.
11:30 – 11:45 uur
‘Het persoonlijk verhaal als erfgoed’ Frederiek Biemans, curator en programmamaker
Frederiek ontwikkelt, cureert en produceert tentoonstellingen en programma’s waarbij ze maatschappelijke onderwerpen bevraagd met een mix van fotografie en kunst. Ze was artistiek leider bij Humanity House met tentoonstellingen en programma’s over (inter)nationale thema’s rond vrede, recht en migratie. Ze is curator van ‘Je moest eens weten’.
11:45 – 12:00 uur
© Muhcine Ennou
‘Van blinde vlek naar collectief geheugen’ Guinevere Ras, curator bij het Nederlands Fotomuseum
Guinevere richt zich op het dekoloniseren van de narratieve ruimte met tentoonstellingen die het dominante westerse verhaal bevragen en aanvullen. Als freelancer geeft ze hierin advies, is lid van verschillende commissies en is voorzitter van het bestuur van Alien Mag.
12:00 – 12:30 uur
Panelgesprek en vragen uit de zaal
12:30 – 13:00 uur
Lunch
13:00 – 13:30 uur
© Erik Fecken
Keynote Speech
‘Wie bepaalt wat er bewaard wordt, heeft de macht over onze herinneringen’ Jeftha Pattikawa, adviseur, bestuurder en de oprichter van het Verloren Banden archief. De laatste decennia vervulde hij verschillende rollen binnen de kunst, cultuur en erfgoed sector. Momenteel is hij senior adviseur van de rijksarchivaris bij het Nationaal Archief en lid van de NIOD/KNAW Wetenschapscommissie. Hiernaast is hij gastdocent bij de VU (From Survival to Revival).
Jeftha bespreekt het idee van een ‘collectief geheugen’ als fundamenteel onderdeel van herdenken, herinneren en vieren. In welke mate dragen jouw herinneringen bij aan dat collectieve geheugen voor toekomstige generaties? En dient dat de macht of de mensen?
13:30 – 14:45 uur
Breakout sessies
Tijdens verschillende sessies onderzoeken we hoe we participatieve archiefpraktijken breder kunnen toepassen binnen ons visueel erfgoed.
Context bij het erfgoed: het verrijken van bestaande collecties en archieven
Of het nu gaat om de ‘stiltes’ in archieven, de omstreden onderwerpen die ze aansnijden of door mis- of onderrepresentatie. Door concepten als community archiving en emotionele toegankelijkheid toe te passen binnen de werkprocessen krijgen de archiefvormers steeds meer ruimte om een centrale rol in- en zeggenschap over- het toegankelijk maken en veiligstellen van bronnen. Met name als het gaat om groepen en perspectieven die (nog) weinig voor komen in archieven.
Breakout sessie I
Hoe maken we samen ons archief compleet? Community archiving onder leiding van Migiza Victoriashoop
In de workshop ‘community archiving’ draait het om hoe je de archiefvormer de leiding geeft over het materiaal dat ze aanleveren. Niet alleen de archivaris of curator geeft er woorden en context aan, maar ook de zogenoemde ‘erfgoedhouders’. De mensen aan wie het beeld toebehoort of over wie het gaat. Zo krijgt de erfgoedhouder meer controle over zijn of haar verhaal in de toekomst en heeft het erfgoed de persoonlijke context buiten het kader van het instituut of de curator/conservator. Door te archiveren vanuit de gemeenschap en de archiefhouder de leiding te geven in het te vormen archief bouw je emotionele toegankelijkheid op voor alle betrokkenen bij het archief. Bij emotionele toegankelijkheid staat niet het object of document centraal, maar het effect wat het heeft op de gebruiker van het archief, de mensen die het archief ontvangen.
In deze sessie behandelt Victoriashoop voorbeelden uit de praktijk van het Stadsarchief en gaan de deelnemers samen op zoek naar praktische interventies in het eigen archief, collectie of curatoren- praktijk om de gemeenschap, de maker en de gebruiker meer centraal te stellen.
Migiza Victoriashoop is hoofd collecties bij het Stadsarchief Amsterdam. Met projecten als Thuis in Amsterdam, samenwerkingen met OSCAM en Imagine IC, Mi Oso es Mi Kas werd het Stadsarchief voor even écht overgenomen door archiefvormers. Zo zorgt Victoriashoop ervoor dat het erfgoed in het Stadsarchief persoonlijker, gelaagder en informatiever wordt.
Breakout sessie II
Hoe ziet een dynamisch archief eruit/ Emotienetwerken met de Reinwardt Academie
Emotienetwerken is een gespreks- of onderhandelingsmethode gericht op inzicht in anderen en alternatieve zienswijzen – en niet op een gezamenlijk gedeelde conclusie of een compromis. Als erfgoed vertelt wie we zijn en willen zijn, moet iedereen in de betekenisgeving en de keuze daarvan een stem hebben.
Emotienetwerken rond erfgoeditems leidt tot erfgoedwijsheid. Dit is het inzicht dat de betekenis die we hechten aan objecten (materieel of immaterieel) veranderlijk is en meervoudig. Emotienetwerken en erfgoedwijsheid zijn competenties die in actuele kwesties van identiteit en identificatie van pas komen. Zij werken tegen verbubbeling en voor verbinding. Daarbij definiëren wij ‘emoties’ als sociaal gemaakte gevoelens – in woorden, meningen, daden en meer.
Romée Mulder is erfgoedprofessional en educator, met een focus op koloniale geschiedenis, publieksparticipatie en hedendaags erfgoed. In haar werk staat het vertellen van onderbelichte verhalen centraal. Momenteel is ze verbonden aan het Indisch Herinneringscentrum en het Heritage Lab van de Reinwardt Academie als trainer emotienetwerken.
Hoe maken we onze nieuwe collecties toekomstbestendig?
Ons visuele erfgoed reflecteert het verhaal van onze nationale geschiedenis. Dat is een verhaal van- en over ons allemaal. Er wordt steeds vaker gesproken over dynamisch en participatief erfgoed. Meer mensen zouden moeten mogen meebepalen wat het erfgoed van de toekomst is en daar verhaal en vorm aan moeten geven. Maar hoe doen we dat? Hoe kunnen we onze praktijk systematisch veranderen om ook onze hedendaagse archieven en collecties inclusiever en participatiever te maken?
In twee sessies wordt besproken hoe de collectie van nu -het erfgoed van de toekomst participatiever en inclusiever kan.
Breakout sessie III
Mo uit: A New Beginning, 2021 © Çiğdem Yüksel
Collectief aankoopbeleid bij Nederlands Fotomuseum; een experiment onder leiding van Birgit Donker en Martijn van den Broek
Directeur Birgit Donker en hoofd collectie Martijn van den Broek overwegen 10% van het aankoopbudget van het Nederlands Fotomuseum in 2026 ter beschikking te stellen voor een collectief aankoop experiment. Hoe kan er collectief worden besloten over een aankoop van €10.000? Mag iedereen hierover meebeslissen, wordt een voorselectie gemaakt, wordt het nog verder opgeknipt in kleinere aankopen, en is dat dan ook een collectief besluit?
Onder leiding van Jörgen Tjon A Fong werk je mee aan een democratisch aankoopmodel voor het museum in 2026.
Breakout sessie IV
© Erik Fecken
Welke tools en competenties hebben we (nodig) om onze archiefpraktijk te democratiseren?
Archief- en erfgoedinstellingen willen graag hun collecties democratiseren en zelfs ‘dekoloniseren’. Hoe ga je om met archiefmacht en in hoeverre neem je het ‘culturele archief’ mee in je werk? Welke houding past bij jou in relatie tot wat het archief dat je beheert representeert?
Zonder de mensen, het netwerk en de context zijn de archieven nagenoeg betekenisloos. In deze sessie geeft Jeftha Pattikawa aan de hand van zijn kennis en ervaringen binnen de archieven-en erfgoedsecto de deelnemers tools en inzichten mee om te komen tot een proces dat nodig is voor een eerlijk en rechtvaardig archief.
14:45 – 15:00 uur
Pauze
15:00 – 16:00 uur
Presentatie uitkomsten breakout sessies
16:00
Afsluiting
16:00 – 17:30 uur
Borrel en bezoek tentoonstelling Je moest eens weten
Dit symposium is een samenwerking tussen het Nederlands Fotomuseum, Prospektor en Çiğdem Yüksel. Mede mogelijk gemaakt door: Amarte, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Corendon Foundation, Cultuurfonds, Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, Fonds ZOZ, Stichting Democratie en Media, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Textiellab, VriendenLoterij Fonds, VSBfonds.
Nederlands 
English (UK)