In het Parijse museum Jeu de Paume bezocht ik de vrolijk makende tentoonstelling Renverser ses yeux. Centraal stond de invloed van fotografie en film op de Italiaanse kunststroming Arte Povera uit de jaren 60 en 70. Tegenwoordig kunnen we fotografie en film niet meer wegdenken uit de kunsten, maar in die tijd was het volop experimenteren. En met zichtbare lol. Michelangelo Pistoletto integreerde fotografie in spiegels, waarop foto's gecombineerd worden met wat de spiegel vangt. Zodat je telkens ander beeld ziet, waarvan je zelf als spiegeling onderdeel bent. Mimmo Jodice combineerde fotografie met snijden, branden en schrijven zodat beeld ontstaat van een gefotografeerde hand met geschreven woorden of van een gebrand gat waarvan je pas bij nadere inspectie ziet dat het papier echt verbrand is.
They can’t cancel the spring
Inmiddels zijn er weer meer media toegevoegd aan het palet van de kunstenaar. David Hockney is een van hen die ze gretig omarmen. Tijdens de eerste lockdown van de coronapandemie maakte hij met zijn i-Pad schilderijen van de lente in Normandië. Dit werk, met het opbeurende motto: 'Do remember they can’t cancel the spring', was voor mij een steun in die periode van gesloten museum en andere tegenslagen.
In Nederland is Geert Mul een kunstenaar die vooroploopt in de digitale mediakunst. Hij maakt interactieve installaties, onder meer voor het Nederlands Fotomuseum, in 2007. Dit werk W4 (Who What When Where) omvatte het digitale archief van het museum. Op basis van de vier w’s kon het publiek in het archief duiken. Je kon bijvoorbeeld zoeken op foto’s van bloemen gemaakt in Nederland in 1922. Op een groot scherm verscheen vervolgens het resultaat.
Een stap verder ging vorig jaar Frank van der Salm in zijn tentoonstelling Nowhere. Via algoritmes gaf hij een computer opdracht zijn eigen archief, dat van het museum en dat van Instagram te doorzoeken. Dat leverde drie schermen op met beelden die soms alles en soms ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hadden.
Marwan Magroun
Ook in het verspreiden van informatie bieden digitale kanalen geweldige mogelijkheden. Toen we deze maand Marwan Magroun lanceerden als de nieuwe Fotograaf des Vaderlands, deden we dat met een door hem gemaakt filmpje op sociale media. Het werd direct opgepikt, geliked en wijd verspreid. En ja, we vierden het ook in een fysieke bijeenkomst met toespraak, bloemen en taart. Maar daar konden lang niet zoveel mensen van meegenieten.
Als museumdirecteur zie ik digitalisering als uitgelezen kans om onze collectie van 5,6 miljoen beelden te bewaren en te verspreiden. Momenteel zijn we dan ook bezig met een grote digitaliseringsslag. Zo is in de afgelopen twee jaar het archief van Johan van der Keuken, dat bestaat uit negatieven en dia’s, eerst omgepakt en geordend, en daarna gedigitaliseerd. Al die weergaloze foto’s, zoals die ene die hij in 1963 maakte op Sardinië, waarop je twee mannen ziet dansen met een innige intensiteit. Komend jaar gaan we die beelden, voorzien van extra informatie, delen via een app en op onze website. Zodat iedereen ervan kan genieten, ook als de tentoonstelling rond zijn werk die nu in het museum wordt getoond alweer is vertrokken - naar het Jeu de Paume, overigens, waar ze volgend jaar zomer te zien zal zijn.
