10.11.2021
In het Nederlands Fotomuseum vertellen wij visuele verhalen die ertoe doen. Soms krijgen die verhalen voor bezoekers extra betekenis omdat ze zichzelf in een foto terugvinden of een familielid. Ook al gebeurt het regelmatig, het is altijd weer een bijzonder moment en onlangs gebeurde het weer, toen Joan Nunnely een bezoek bracht aan het museum. Joan Nunnely is net aangetreden als voorzitter van het zogeheten Directeurenoverleg, dat de belangen behartigt van een tachtigtal Rotterdamse culturele instellingen, en ze wilde meer weten over het wat en waarom van het Nederlands Fotomuseum. Omdat ze na het gesprek niet zo veel tijd meer had, wilde ik haar in ieder geval één beeld laten zien uit de Eregalerij van de Nederlandse fotografie: de oudst bekende foto uit Suriname, uit 1846. Het is een zogeheten daguerreotypie, gemaakt in Paramaribo, waarschijnlijk door de rondreizende fotograaf John L. Riker. Op het dubbelportret staan Marie Louise de Hart en haar man Johannes Ellis afgebeeld.
Toen Joan Nunnely de foto zag, riep ze meteen: ‘Dat is familie! Maria Louise de Hart is mijn stammoeder. Ze is familie van mijn moeder.’ We waren allebei even verbaasd en geroerd door dit onverwachte treffen. Drie weken later laat het me nog altijd niet los, daarom vraag ik Joan Nunnely hoe ze terugkijkt op haar ontdekking.
Joan Nunnely bij de foto van haar stamouders Johannes Ellis en Maria Louise de Hart
Hoe werd in jouw familie gereageerd toen je vertelde dat deze foto in de Eregalerij van de Nederlandse fotografie zit?
'De familie-app explodeerde, zo geweldig dit. Mijn neef Gio Ellis wil het fotomuseum snel bezoeken. Trouwens hij lijkt op mijn stamvader op de foto.'
Wat dacht jij toen je in de Eregalerij onverwachts een foto zag met jouw stammoeder?
‘Ik voelde opwinding, herkenning, erkenning. Een moment van kippenvel, want hoe kon mijn familie een plaats hebben in de Eregalerij? Natuurlijk herkende ik direct de naam Ellis en wist ik direct dat het om een lijn in mijn familie ging. Maar zo bijzonder dit.’
Hoe wist je onmiddellijk dat zij familie is?
‘Mijn neef Gio (Guillaume) Ellis weet veel van onze geschiedenis en is in het bezit van een zeer groot boekwerk over de familie. Mijn grootmoeder Christina Evantina (Christine) Ellis, die leefde van 5 oktober 1923 tot 16 oktober 2015, vertelde ons over Maria Louisa de Hart, die de dochter was van een tot slaaf gemaakte die zich heeft vrijgekocht. De broer van mijn moeder, oom Johan, is naar Johannes Ellis vernoemd. Ook de broers van mijn grootmoeder, Johan en George, zijn naar hun stamvaders zijn vernoemd.'
Konden jullie bij het stamboom-onderzoek gebruik maken van het feit dat sinds maart 2015 ruim één miljoen scans van Surinaamse archieven online staan?
'Inmiddels zijn we verder gekomen met de informatie over de familie en vooral de geschiedenis. Ik kom nu uit in 1744 met namen en informatie. Heel fascinerend om te weten waar je vandaan komt. Hoe familieleden hebben geleefd, of beter gezegd: overleefd. Maar vooral de kracht van de vrouwen in deze lijn. ‘Ook bijzonder in deze lijn is dat een van de stamvaders, de zoon van Maria en Johannes die op de foto staan afgebeeld, de enige Surinaamse minister ooit zou worden in een Nederlands kabinet: Abraham George Ellis. Ik vind het zo mooi om deze informatie te hebben. Ik ben er ook van overtuigd dat mij zo mijn politieke interesse is meegegeven.'
Portret van het echtpaar Johannes Ellis en Maria Louise de Hart, Paramaribo, Suriname, circa 1846 Toegeschreven aan J.L. Riker of Warren Thomson, Collectie Rijksmuseum, Amsterdam
Wisten jullie al van het bestaan van deze foto?
'Jazeker, daarom was het een directe herkenning. Maar ook zoveel trots, emoties van bijzonderheid omdat musea nu zoveel stemmen van toen een plek geven. We zijn letterlijk en figuurlijk aanwezig in de Eregalerij en iedereen mag zien dat mijn stamouders hebben bestaan. Dat zij hebben geleefd in een tijd, waarin zij hun power hebben ingezet om te gaan voor persoonlijke ontwikkeling, voor de emancipatie van zichzelf. Dat ze de economische onafhankelijkheid hadden om zichzelf vrij te kopen, nog voordat de afschaffing van de slavernij plaatsvond. Ik ben zeker ook benieuwd naar hun zakelijke kant. Dus dat vraagt nog om verder onderzoek. Ik ben zelf nog wel op zoek naar het volledige verhaal van deze stamouders. Als die er al zijn - het is en blijft graven en zoeken naar het familieverhaal.'
Het was ons streven de Eregalerij van de Nederlandse fotografie ‘van ons allemaal voor ons allemaal’ te maken; zijn we wat jou betreft daarin geslaagd?
'Jazeker! In elk geval is het museum van mij, van ons, de familie Ellis.'
