18.06.2021
Eindelijk, na een sluiting van bijna zes maanden, mochten we de deuren weer openen voor ons publiek. Als een van de eerste bezoekers stapte een dame met een rode rolkoffer het museum binnen. Of ze die koffer even ergens kwijt kon. Ze kwam net uit Middelburg vertelde ze, en ze ging vanmiddag op bezoek bij een ernstig zieke vriendin. Het was waarschijnlijk de laatste keer dat ze haar zou zien. Daarom kwam ze eerst naar het fotomuseum; ze kon wel wat troost gebruiken.
Uiteraard kon ze haar koffer kwijt. We ontvingen haar met open armen, net als al die andere bezoekers die de weg naar ons museum weer weten te vinden.
We zijn weer open! En het voelt alsof we meer open zijn dan ooit. Na de derde noodgedwongen sluiting in verband met corona eind vorig jaar, is het zo heerlijk dat het publiek weer de museumzalen bezielt.
Een van de eerste bezoekers, naast die dame met rode rolkoffer, was de Koning. Het was eigenlijk de bedoeling dat hij in september vorig jaar en vervolgens in januari van dit jaar de nieuwe Eregalerij van de Nederlandse fotografie zou openen. Maar dat ging twee keer niet door. Nu bracht hij op 9 juni een werkbezoek om te vieren dat alle musea weer open zijn.
Voor ons was de heropening dus extra feestelijk omdat de Koning kwam en omdat we eíndelijk de Eregalerij konden openen voor het publiek. Al bijna een half jaar hingen de 99 bijzondere beelden in onze nieuwe tentoonstellingszaal te shinen en we konden ze maar niet delen. We wilden de selectie pas onthullen bij de opening. Zelfs de meeste deelnemende fotografen hadden de Eregalerij nog niet gezien.
Dana Lixenberg bij haar beroemde portret van Tupac Shakur uit 1993
Rineke Dijkstra en Dana Lixenberg, de koninginnen van de Nederlandse fotografie, waren er op 9 juni om iets over hun voor de Eregalerij geselecteerde werk te vertellen aan de Koning. Dana Lixenberg bekende dat ze nauwelijks van rapper Tupac Shakur had gehoord toen ze hem in 1993 vereeuwigde voor muziektijdschrift Vibe. Tweeënhalf jaar later werd Tupac vermoord, maar het portret dat Dana Lixenberg van hem maakte leeft voort. Sommige fans hebben het zelfs op hun lichaam getatoeëerd.
Rineke Dijkstra vertelde dat de foto die voor de Eregalerij is gekozen ook precies haar keuze zou zijn. Dit verlegen Poolse meisje op het strand in de houding van de Venus van Boticelli is precies wat zij bedoelt.
Inmiddels komen de eerste reacties binnen van mensen die iets missen in de Eregalerij. Gelukkig maar, want die discussie rond de vraag ‘wat maakt de Eregalerij compleet?, willen we op gang brengen – daarom ook kan de bezoeker zelf een foto uploaden. Met opzet is de 100ste plek opengelaten, om aan te geven dat de deur open staat voor het beeld dat ten onrechte niet is geselecteerd, over het hoofd is gezien, niet bekend was, vergeten is, verkeerd beoordeeld werd of door scheve machtsverhoudingen zelfs nooit gemaakt kon worden.
Zo geeft iemand aan dat hij beeld mist van Eddy Posthuma de Boer. Een ander zou iconische camera’s toevoegen uit de periode vanaf 1840. Deze en andere opmerkingen nemen we mee. De Eregalerij is een startpunt voor verder onderzoek en discussie en niet in steen gebeiteld.
Koning Willem-Alexander in gesprek met leden van de selectiecommissie van de Eregalerij van de Nederlandse fotografie. Rechts onderin beeld Khalid Amakran.
Diep geraakt werd ik door de reactie op de Eregalerij van fotograaf Khalid Amakran op LinkedIn. Hij schreef:
‘In januari 2020 werd ik gevraagd om plaats te nemen in de selectiecommissie van de Eregalerij voor de Nederlandse fotografie. Een eer, maar ook een enorme verantwoordelijkheid. Het is voor mij nooit vanzelfsprekend geweest om fotograaf te worden (want 12% zicht) en al helemaal niet om als jonge Marokkaans-Nederlandse jongen uit een ‘achterbuurt’ invloed te hebben op hoe we naar beeld kijken of welk beeld relevant is.
Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat ik het in het verleden nooit heel leuk gevonden heb om naar het museum te gaan. Het werk dat er te zien was, stond vaak van mijn (grootstedelijke) realiteit af. Ik kon geen aanknopingspunten voor herkenning vinden. Daarbuiten zag ik genoeg werk dat me wel aansprak, maar dat geen plek kreeg in musea.
Nu, met deze eregalerij van het Nederlands Fotomuseum, hangt er een verzameling waar hoop ik iedere Nederlander zich in kan herkennen. Een tentoonstelling die ik had willen zien toen ik 19 was.’
Hopelijk geldt dit laatste voor velen!
Foto credits: © Fred Ernst
