Birgit Blogt: 'Die foto, dat ben ik'

21.07.2021

‘Die jongen op de foto, dat ben ik’, wijst de man zijn jongere zelf aan in de Eregalerij van de Nederlandse fotografie. Hij staat op de foto Toeschouwers bij voetbalwedstrijd Feyenoord-Ajax, de Kuip uit 1969. Zeventien jaar was hij, zijn oom was suppoost in de Kuip. ‘Ga daar maar staan’, had zijn oom gezegd. Nu heeft iemand uit zijn omgeving hem geattendeerd op deze foto van Vincent Mentzel, die hij nog niet kende.

Zelfportret, Hannover, Duitsland 1908 © Katharina Behrend

‘Die vrouw op de foto, ze is mijn overgrootmoeder’, zegt de jonge vrouw naast het naaktzelfportret dat Katharina Behrend maakte in 1908. Het bijzondere zelfportret hangt in de Eregalerij. Het is een van de beelden op de glasnegatieven die na de dood van de overgrootmoeder werden gevonden in een keukenkastje en die naar het museum werden gebracht. Katharina Behrend was overtuigd naturist, maar haar achterkleindochter houdt niet zo van naakt. Ze is wel trots op haar overgrootoma.

‘Die foto die daar hangt, is gemaakt door mijn vader’, vertelt Nicolette Jesse op bezoek in de Eregalerij aan een van de vrijwilligers. Ze bedoelt het beeld van de met kolenstof bedekte jonge man, door Nico Jesse gefotografeerd in 1953. Een houwer aan het kolenfront, Oranje Nassau Mijnen, Heerlen. De flits laat zijn ogen schitteren in het zwart.

Nicolette Jesse met kleindochters bij de foto van haar vader, Nico Jesse © Wout Hol

Zuid-Molukkers, Tiel, 1970 © Ed van der Elsken/Annet Gelink Gallery

‘Die mannen op de foto’s zouden mijn vader kunnen zijn’, zegt Jeftha Pattikawa. ‘Ze hebben dezelfde leeftijd.’ Hij bedoelt de groep chillende mannen die Ed van der Elsken in 1970 fotografeerde in Tiel. ‘Uit familieverhalen weet ik hoe heftig die tijd is geweest’, zegt Pattikawa. ‘Het beeld van de Molukker als de radicale ander wordt eigenlijk met deze foto weggevaagd.’

‘Die leerling op deze foto, die ken ik’, zegt Kamerlid Jorien Wuite op bezoek in de Eregalerij bij de foto Kimani. Nee, dat is niet precies wat ze zei. Ze zei: ‘Ik ken die mbo-school op Sint Maarten waar deze foto is gemaakt’, in 2019 door Gilleam Trapenberg. Ze herkende het schoollogo op het T-shirt. Toevallig gaat Wuite er binnenkort naartoe en dan neemt ze voor die leerling het Eregalerij-boek mee, met op de cover dit beeld.

‘Dat meisje op die foto, dat ben ik’, denkt mijn zoon op bezoek in de Eregalerij. Hij staat voor de foto die Johan van der Keuken in 1955 maakte van zijn klasgenote in de serie Wij zijn zeventien. Mijn zoon herkent in de Eregalerij uiteraard rappers Tupac en Snoop Dogg, gefotografeerd door respectievelijk Diana Lixenberg en Ilja Meefout. Het verrast hem dat Snoop Dogg hier hangt. ‘Waarom had je dat niet verteld?’ Het beeld van Johan van der Keuken, dat hij nooit eerder zag, verrast hem dan weer niet. ‘Hier kan ik echt lang naar kijken.’ Waarom? ‘Ik weet niet. Gewoon.’

Herkenbaar. Wat je in de Eregalerij ziet, ben je zelf.