16.08.2019
‘We moeten u beschermen tegen de naaktheid, ook al is die artistiek.’ Met die woorden dirigeert een bewaker een museumbezoeker weg van een schilderij van Rubens. ‘Bent u lid van sociale media? Dan kunt u geen naaktschilderijen bekijken. Dat is het beleid.’ Het is een fragment uit het satirisch filmpje waarmee Toerisme Vlaanderen vorig jaar aandacht trok voor het feit dat de borsten, billen en cherubijnen van Rubens en andere kunstenaars werden geweerd van Facebook. Het filmpje had het beoogde effect: er volgde een gesprek met vertegenwoordigers van Facebook.
Facebook bepaalt inmiddels dat als het om kunst gaat, naakt wél te zien mag zijn. In zijn Algemene Voorwaarden staat het zo: ‘Ons beleid met betrekking tot naaktbeelden is in de loop der tijd genuanceerder geworden. We begrijpen dat naaktbeelden kunnen worden gedeeld om verschillende redenen, waaronder als protest, om een goed doel bekendheid te geven of voor educatieve of medische doeleinden... We staan ook foto's van schilderijen, beelden of andere kunst toe die naakte figuren afbeelden.’ Gelukkig maar, want zonder naakt zouden de kunsten wel heel ernstig verschralen.
Toch werd de pagina van het Nederlands Fotomuseum twee weken geleden uit de lucht gehaald nadat een foto van Ed van der Elsken uit 1960 was gepost, waarop een naakte vrouw is te zien. Het is Eds toenmalige vrouw Gerda van der Veen en ze ligt voor een open raam, waardoorheen een berg te zien is die de welvingen van haar lichaam lijkt te imiteren. En ja, je ziet haar borsten. Het ging Facebook te ver.
Onmiddellijk tekenden we protest aan, maar voor een bedrijf dat mensen verbindt is het knap lastig om met Facebook in gesprek te komen. Pas nadat er veel media aandacht was geweest erkende Facebook de fout, zette de pagina weer online, en gaf als reden dat er een bug was geweest.
Opvallend was dat veel mensen zich nu pas leken te realiseren dat Facebook naakt verbiedt. Ze deelden het bericht van het Fotomuseum, met de bewuste foto, en werden vervolgens zelf geband. Natuurlijk tekent iedereen de Algemene Voorwaarden van Facebook, maar slechts weinigen zullen die echt lezen. Facebook heeft het recht om voorwaarden te stellen. Niemand is verplicht om lid te worden en door het te worden onderschrijf je de regels. Toch is het goed dat wij als gebruikers niet klakkeloos instemmen met alles wat deze sociale mediagigant ons voorschrijft.
Fotograaf Thijs Heslenfeld besloot na het nieuws over de ban van het Nederlands Fotomuseum aangifte te doen tegen Facebook. Zijn eigen account werd al enige keren geblokkeerd omdat hij foto’s van vrouwen en een meisje met ontbloot bovenlijf toonde. “Het door Facebook gehanteerde beleid is volgens mij strijdig met de Nederlandse Grondwet, en wel met het discriminatieverbod, artikel 1, en het recht op vrije meningsuiting, artikel 7,” stelt Heslenfeld. ‘Het gaat mij niet om die drie foto’s, het gaat om iets veel groters. Dit raakt aan de vrijheid van alle gebruikers’.
Advocaten gespecialiseerd in mediarecht wijzen erop dat je als gebruiker nu eenmaal de voorwaarden accepteert. Toch stellen zij ook: Facebook is niet zo maar een bedrijf met algemene voorwaarden, want het netwerk heeft inmiddels zo veel gebruikers dat het meer macht heeft dan een regering. Tegen de Volkskrant zei advocaat Christiaan Alberdingk Thijm daarom: ‘De wetgever moet nadenken over de vraag hoe we wetgeving kunnen introduceren om Facebook ter verantwoording te roepen. Zo kunnen ze zich blijven verschuilen achter hun gebruikersvoorwaarden.’
De pagina van het Nederlands Fotomuseum was na een dag met media-ophef weer in de lucht. Ed had vast volop genoten van deze rel rond zijn blootfoto. Wij blijven foto’s met naakt publiceren en gaan de zaak van fotograaf Heslenfeld op de voet volgen.
Wilt u reageren? Dat kan via blog@nederlandsfotomuseum.nl
