‘Hoe gaat het nou met jullie?’ Die vraag wordt veel gesteld de laatste tijd en ik betrap mezelf erop dat ik steevast antwoord: ‘Het is zó fijn dat we weer bezoekers hebben in het museum.’ Ook al is het inmiddels twee maanden geleden dat we heropenden, het blijft na de gedwongen tijdelijke sluiting een feest te zien dat er weer bezoekers komen - en zelfs iedere week iets meer. ‘Bezoekers bezielen het museum’, zoals een van hen het zo treffend beschreef.
We leiden deze groeiende groep bezoekers door het museum via een vaste route, om te voorkomen dat ze tegen elkaar aan dwalen. En die vaste route vinden ze wel fijn, zo blijkt uit de reacties. Je hoeft nu niet na te denken welke kant je op moet, dat wijst zich vanzelf, en je mist niets.
© Fred Ernst
Intussen werken we achter de schermen volop aan komende tentoonstellingen. In januari 2021 moet ‘De Eregalerij van de Nederlandse Fotografie’ openen. Een parade van een honderdtal foto’s met iconische waarde, die samen het verhaal vertellen van 180 jaar fotografie uit Nederland. En we leggen de laatste hand aan ‘Rotterdam Werkt’, een tentoonstelling die op 18 september opent met veel fraaie opdrachtfotografie gemaakt in de Maasstad. Zoals de foto’s van Ellen Uyttenbroek en Arie Versluis, die werkten in opdracht van de Hema. En die van Willem Bleuzé Sr, die in 1913 voor de gemeente foto’s maakte van de bouw van de gasfabriek in wat toen nog de Keilepolder heette.
Ook op andere terreinen is het normale museale werk voorzichtig weer begonnen. We zijn zeer terughoudend met bezoek van buiten, maar hebben vorige week wel voor het eerst weer een onderzoeker toegelaten die foto’s uit ons archief bestudeert. Andrea Stultiens onderzoekt sinds 2012 het werk van Paul Julien, een antropoloog die bekendheid verwierf met zijn Afrikaanse reisverslagen. Juliens reizen, gemaakt tussen 1932 en 1962, leidden tot omvangrijke foto- en filmreportages die, zoals hij het zag, in dienst stonden van de wetenschap. Het archief van Julien bevindt zich in het Nederlands Fotomuseum en Filminstituut EYE.
Links: Andrea Stultiens tijdens haar onderzoek in het Nederlands Fotomuseum
Rechts: Bij de aankondiging van een nieuwe lezingenreeks door Paul Julien uit de KRO radio gids van 3 februari 1940. De reeks zal gaan over de reis die Julien maakte in juli/augustus 1938 naar AEF (Frans Equatoriaal Afrika).
Andrea Stultiens voorziet het fotowerk van Julien, gemaakt in de laatste decennia van kolonisatie, van nieuwe perspectieven. Onder meer door het werk ter plaatse te laten zien, bijvoorbeeld in Liberia, waar ze in aanraking kwam met de traditie van verhalenvertellers die door hun vertellingen een schakel vormen met het verleden. Op die wijze krijgen de beelden van Julien een diepere betekenis in een cultuur waarvan ze slechts fragmenten laten zien. De reis door Liberia was de eerste expeditie die Julien deed naar 'Equatoriaal Afrika' in1932.
Andrea Stultiens hanteert deze werkwijze van veldonderzoek om het publiek een meer genuanceerde beeldvorming over het Afrikaanse continent te presenteren. Ze is zich terdege bewust van de achterhaalde onderzoeksmethodes van Paul Julien en van het feit dat zijn taalgebruik problematisch is. Toch wil ze zijn foto’s bestuderen omdat ze zicht bieden op een verleden dat verder maar moeilijk toegankelijk is; sommige van de door Julien gemaakte beelden laten, voor zover nu bekend, weinig of zelfs niet door anderen in foto's gedocumenteerde fragmenten van het Afrikaanse verleden zien. Dat geldt bijvoorbeeld voor de beelden van Chief Kwei Dokie in Liberia. Zijn faam als leider in Sanniquellie, Noord-Liberia was bekend bij zijn nakomelingen. Maar James Moore, belast met het overdragen van de familie geschiedenis, had geen materieel beeld van zijn illustere voorvader. Totdat hij Andrea Stultiens ontmoette in 2013. Stultiens vertelt hierover: ‘De eerste keer had ik alleen foto's tot mijn beschikking. Een jaar later had ik ook gedigitaliseerde film waarop Chief Kwei Dokie te zien is. Dit leidde tot een bijzondere avond in Sanniquellie. De familie kwam bij elkaar en de aanwezigen zagen hun voorouder 'dansen'. Dat wil zeggen, hij zit en danst op zijn stoel bij gelegenheid van een feest dat, volgens Julien, voor hem georganiseerd werd.’
Links: gedigitaliseerde film waarop Chief Kwei Dokie te zien is
Rechts: Nageslacht van Chief Kwei Dokie
Zoals Andrea Stultiens zelf nog eens zei vorige week in het museum tijdens het fotograferen van archiefmateriaal: ‘Ik wil een bijdrage leveren aan het dekolonisatiedebat met een radicaal genuanceerde blik op het werk van Paul Julien.’ Haar onderzoek zal resulteren in een tentoonstelling in het museum. Maar dat duurt nog even. Gelukkig is er ook de Facebook-pagina PJU en is Andrea Stultiens te volgen op Instagram waar ze op een bijzondere wijze haar onderzoek naar deze complexe collectie vormgeeft.
Wordt vervolgd!
