31.03.2020
Jezelf onnozele vragen stellen in periode van crisismanagement is toegestaan toch?’ vroeg Ann Demeester zich retorisch af op Twitter, op dag acht na het sluiten van de Nederlands musea. Ze vervolgde: ‘Here we go: Zouden al die kunstwerken nu ze niet bekeken worden ook eenzaam zijn?’ Bij haar Tweet plaatste de directeur van het Frans Halsmuseum een filmpje van een lege zaal vol schilderijen.
Louvre. Parijs © Catelien van der Hoeven
Inmiddels zijn, ondanks de sluiting van de musea, de kunstwerken al niet meer zo eenzaam. Op allerlei manieren worden ze digitaal bij de bezoeker thuisbezorgd. In het Stedelijk Museum Amsterdam bijvoorbeeld geven directeur en curatoren video-rondleidingen door de tentoonstellingen, waarbij je als kijker met een vraag mag ‘inbreken’. Bij het Van Abbemuseum kun je de ruim 2.800 kunstwerken uit de collectie online bekijken en struin je met Google Street View door het collectiegebouw. Speciaal voor de thuisblijvers ontwikkelde het Museum Dr8888 doe-het-zelf-opdrachten op zijn Instagrampagina. Het Groninger Museum geeft intussen tips om de quarantaine door te komen, zoals ‘maak een fotoverhaal van objecten en kledingstukken, dat zo absurd is dat je je afvraagt ‘wat zullen de buren zeggen?’ Op Boekman.nl staat een overzicht van wat musea en andere culturele instellingen nu online te bieden hebben.
Ook het Nederlands Fotomuseum kiest voor het digitaal delen van verhalen. Onder de titel ‘Bekijk het NFM thuis’ kun je onder meer het gedigitaliseerde deel van de collectie bekijken. We lichten fotografen uit, vertellen dagelijks een sterk verhaal en vragen onder de titel ‘Vele Handen’ hulp bij het beschrijven van het werk van Cas Oorthuys.
Diane Lane, punker; movie "All washed up" © Chas Gerretsen, Pauw © Fred Hazelhoff, Londen (1972) © Ed van der Elsken / Nederlands Fotomuseum
Er is inmiddels digitaal zo veel te beleven dat je je afvraagt of mensen straks nog naar een ‘real life’ museum gaan. Ik heb daar alle vertrouwen in en ben ervan overtuigd dat de nieuwe digitale mogelijkheden de belangstelling voor ‘the real thing’ alleen maar zullen vergroten. Dat blijkt ook uit de praktijk. Eén van de eerste musea in Nederland die grote online-stappen zette was het Glasmuseum Leerdam. Toen het in 2004 zijn complete collectie van 10.000 objecten op internet wilde zetten, werd het gewaarschuwd: wie zou straks nog naar het museum komen als alles al digitaal te zien was? Het museum zette door en plaatste alles op zijn website - van afbeeldingen van oranjevaasjes tot een ontbijtservies ontworpen door H. P. Berlage; als een soort glaswiki waar bezoekers informatie konden opzoeken én aanvullen. Intussen steeg het bezoekersaantal van het museum van 14.000 in 2004 tot 90.000 in 2012. ,,De angst: ze zien het op de site dus ze komen niet meer, heb ik nooit gehad”, zei toenmalig directeur Arnoud Odding, toen ik hem ernaar vroeg. „Ze denken juist: die foto’s van objecten zijn prachtig, we gaan er eens kijken. Een museum moet transparant zijn, genereus zijn kennis delen.”
KLM-stewardessen tonen het nieuwe uniform van het jaar 1959 (l.) en van de toekomst in 2000 (r.) © Bob van Dam / Nederlands Fotomuseum, wereld toekomst bord © Eddy de Jongh / Nederlands Fotomuseum
Digitale wegen openen talloze nieuwe mogelijkheden, die nu beproefd worden. De huidige crisis zorgt ervoor dat musea in versneld tempo onderzoeken hoe ze online kunnen doorgaan waar ze fysiek tijdelijk moeten stoppen. De volgende stap is een naadloos geïntegreerde aanpak, waarbij online en fysiek in elkaar overlopen of in elkaars verlengde liggen. Het is immers geen kwestie van of/of maar en/en.
We hopen u dan ook binnenkort weer in persoon in ons museum te mogen verwelkomen. Want bij kunst en cultuur kun je niet zonder ‘the real thing’. Wij kunnen niet zonder u. En u niet zonder ons.
